عصب سه‌قلو Trigeminal nerve

عصب سه‌ قلو (عصب پنجم جمجمه‌ای، عصب سه شاخه یا V) یک عصب مغزی با ریشه‌های حسی و حرکتی است که زوج پنجم مغزی را تشکیل می‌دهد. این عصب دارای چهار هسته بوده که در اعمال حسی یا حرکتی شرکت می‌کنند. ماهیچه‌های مربوط به جویدن از طریق زوج پنجم عصب دهی می‌گردند. عصب سه شاخه، حس پوست صورت و دندان‌ها را ایجاد می‌کند.

اطلاعات حسی رسیده از صورت و بدن توسط گذرگاه‌های موازی در دستگاه عصبی مرکزی پردازش می‌شود.عصب سه‌قلو به‌عنوان یک ریشه عصبی حرکتی و حسی از رویه جانبی پل مغزی بیرون می‌آید، سپس غده‌ مانند می‌شود و به‌صورت گره درمی‌آید، این گره عصبی را عقده (گانگلیون) سه‌قلو می‌نامند.

از عقده (گانگلیون) سه‌قلو سه شاخه عصبی به‌نام‌های عصب چشمی (افتالمیک)، عصب آرواره‌ای پایینی (ماندیبولار)، عصب آرواره‌ای بالایی (ماگزیلار) خارج می‌شود و به صورت، دندان‌ها، دهان، حفره بینی، ماهیچه‌های جوشی عصب می‌دهد.

هسته‌های عصب سه قلو

عصب پنجم مغزی دارای یک هسته حرکتی جهت تغذیه عصبی عضلات و سه هسته حسی در ناحیه ساقه مغز است که شامل:

• هسته حرکتی عصب پنجم.این هسته در ناحیه پل مغزی قرار دارد.بسیاری از عضلاتی که در “عمل جویدن” نقش دارند، عصب رسانی آن‌ها از طریق زوج پنجم مغزی صورت می‌گیرد. عضلات مسئول جویدن، حرکات مفصل فکی گیجگاهی(TMJ) را کنترل می‌کنند.
• هسته مزانسفالیک عصب پنجم.این هسته در مغز میانی و قسمت فوقانی پل مغزی قرار دارد، که بیشتر فیبرهای حسی مربوط به دوک عضلانی را دریافت می‌کنند.عضلات جویدن حاوی دوکهای عضلانی زیادی هستند.
• هسته حسی اصلی عصب پنجم.هسته‌ای است که در پل مغز قرار داشته، حاوی اطلاعات حسی صورت در ارتباط با لمس دقیق و لمس ملایم است.
• هسته نخاعی عصب پنجم.این هسته از پیاز نخاع تا سگمان C2 نخاع گسترده شده و به سه بخش قابل تقسم است:
  • بخش دهانی(Pars oralis).در ارتباط با اطلاعات لامسه از ناحیه دهان است..
  • بخش میانی(Pars interpolaris).حاوی اطلاعات مربوط به درد از دندانها است.
  • بخش تحتانی(Pars caudalis).این قسمت، حاوی اطلاعات حرارت، لامسه و درد از نواحی صورت، بینی، دهان و قرنیه‌است.همچنین این ناحیه فیبرهای آورانی از پوست گردن، گوش میانی، حلق و مری نیز دریافت می‌کند.

به‌طور کلی، هسته‌های مزانسفالیک، حسی اصلی و نخاعی عصب پنجم، در اعمال حسی مشارکت می‌کنند.

شاخه های عصب سه قلو

1. عصب چشمی (افتالمیک)
2. عصب آرواره‌ای بالایی (ماگزیلار)
3. عصب آرواره‌ای پایینی (ماندیبولار)