اسید چرب
در مبحث شیمی و به ویژه بیوشیمی اسید چرب (Fatty acid) یک اسید کربوکسیلیک است که دارای زنجیره بلند و خطی آلیفاتیک میباشد. این زنجیره ممکن است از جنس چربی اشباع شده یا چربی اشباع نشده باشد.
اسید چرب میتواند به کوتاهی اسید بوتیریک (با ۴ کربن) باشد در حالی که اسیدهای چربی که از چربیها و روغنهای طبیعی ساخته میشوند حداقل دارای ۸ کربن میباشند مثل اسید کاپریلیک.
در صنعت، اسیدهای چرب از آبکافت (هیدرولیز) اتصالات استری موجود در چربیها یا روغنهای طبیعی (که هر دو تریگلیسرید هستند) و حذف گلیسرول از آنها بدست میآیند.
اکثر اسیدهای چرب که بهطور طبیعی تولید میشوند یک زنجیره با یک عدد زوج از اتمهای کربن (۴ تا ۲۸) دارند. اسیدهای چرب معمولاً از تریگلیسریدها یا فسفولیپیدها نشأت گرفتهاند. وقتی آنها به دیگر مولکولها وصل نمیشوند، به عنوان اسید چرب آزاد شناخته میشوند. اسیدهای چرب منابع مهم سوخت هستند زیرا وارد سوخت و ساز میشوند، آنها کمیتهای بزرگ ATP را ارائه میدهند. بسیاری از انواع سلولها میتوانند یا گلوکز یا اسیدهای چرب برای این هدف استفاده کنند. در کل، ماهیچه قلبی و اسکلتی اسیدهای چرب را ترجیح میدهند. مثلاً در حالت استراحت اسیدهای چرب در عضلات اسکلتی بیشتر میسوزد؛ ولی مغز، به ندرت میتواند اسیدهای چرب را به عنوان یک منبع سوخت به جای گلوکز و اعضای کتون استفاده کند.
طبقهبندی
طبقهبندی اسیدهای چرب را به شیوههای گوناگونی انجام دادهاند. دو نمونه اصلی از این طبقهبندیها انجام شدهاست: یکی بر اساس پیوند بین کربنها و دیگری بر اساس طول زنجیره.
- بر اساس پیوند بین کربنها:
- اسیدهای چربی که پیوند دوگانه کربن–کربن دارند، با نام اشباع نشده نام گرفتهاند.
- اسیدهای چرب بدون پیوند دوگانه با نام اشباع شده نام گرفتهاند.
- بر اساس طول زنجیره:
اسیدهای چرب از نظر طول، متفاوت هستند. آنها از کوتاه تا خیلی بلند طبقهبندی شدهاند.
۱) اسیدهای چرب زنجیره کوتاه (SCFA): که شامل اسیدهای چرب با دنبالههای آلیفاتیک و با حداکثر ۵ اتم کربن هستند، مانند والریک اسید که ۵ اتم کربن دارد.
۲) اسیدهای چرب زنجیره متوسط (MCFA): که شامل اسیدهای چرب با دنبالههای آلیفاتیک ۶ تا حداکثر ۱۲ کربنه هستند. لوریک اسید از جمله اسیدهای چرب زنجیره متوسط بهشمار میرود.
۳) اسیدهای چرب زنجیره بلند (LCFA): که شامل اسیدهای چرب با دنبالههای آلیفاتیک ۱۳ تا حداکثر ۲۱ کربنه هستند.
۴) اسیدهای چرب زنجیره خیلیبلند(VLCFA): که شامل اسیدهای چرب با دنبالههای آلیفاتیک بلندتر از ۲۲ کربن را شامل میشوند.