کلاژن پروتئینی است که در محیط خارج از سلولهای مختلف گونه های مختلف موجودات، وجود دارد. پروتئین کلاژن به صورت رشتههای کلاژن مشاهده میشود. رشتههای کلاژن در همه انواع بافت همبند، ولی به میزان متفاوت یافت میشوند. سنتز کلاژن بهوسیله فیبروبلاستها مشابه ساخت سایر پروتئینها میباشد. سنتز کلاژن توسط سلولهای استئوبلاست در استخوان، کندروبلاست در غضروف، ادونتوبلاستدر دندان، سلولهای ماهیچه صاف در دیواره رگهای خونی و سلولهای اپی تلیال نیز انجام میگیرد. ترکیب اسید آمینه تشکیل دهنده کلاژن در بافتهای مختلف دارای تفاوتهای جزئی است.
انواع کلاژن
دست کم ۱۳ نوع کلاژن در انسان شناسایی شدهاند که هر کدام در بافت خاصی وجود دارند. تنوع این کلاژنها به دلیل تفاوت در ماهیت پلی پپتیدهای تشکیل دهنده آنهاست. از کنار هم قرار گرفتن مارپیچهای کلاژن رشتههای کلاژن بوجود میآیند. نحوه قرار گرفتن مارپیچها طوری است که انتهای مولکولهای مجاور روی هم قرار میگیرند. این نحوه قرارگیری باعث میشود که رشتههای کلاژن قابلیت کشش زیادی داشته باشند. دستجات متراکم این رشته که در تاندون وجود دارند با قابلیت کشش خود میتوانند نیروهای زیادی را تحمل کنند.
معروفترین انواع کلاژن
- کلاژن نوع I: این نوع کلاژن در استخوان و وتر وجود دارد و از تعداد زیادی دستههای فیبری ساخته شدهاست که به صورت امواج دریا قرار دارند.
- کلاژن نوع II: که در غضروف شفاف دیده میشود به شکل فیبریل است و فیبر تشکیل نمیشود.
- کلاژن نوع III: همان رشته شبکهای است که در غشای پایه دیده میشود این نوع کلاژن از فیبرهای واحد ساخته شدهاست.
- کلاژنهای نوع ,IV: به صورت فیبریل نبوده و احتمالاً غیر پلیمریزه هستند. کلاژن نوع IV در غشای پایه کلاژن نوع IV ، یک شکل آمورف دارد و در لایه های پایه لایه های اپیتلیال و دیواره رگهای خونی وجود دارد
- کلاژن نوع VII به عنوان فیبرهای لنگرگاهی یافت می شود که در تماس صمیمی با لمین های پایه اپی تلیال قرار دارند
Stepped, overlapping arrangement of tropocollagen molecules in a head-to-tail arrangement produces the striations (repeat distance 64 to 67 nm). Osmium (an electron-dense heavy metal used in EM fixation) is deposited in the lacunar (open) spaces (also referred to as the ‘hole zone’). Tensile strength of collagen fibril is due to the covalent bonds between adjacent rows. Collagen type III (reticulin) does not form bundles. Junquiera and Carneiro. Basic Histology. Tenth Edition Figure 5-19.