در دانش ارتوپدی، به یاختههایی که استخوانهای جدید میسازند استخوانساز یا استئوبلاست (osteoblast) میگویند.
استئوبلاستها سلولهایی هستند که بخش ماتریکس پروتئینی استخوان مانند کلاژن را میسازند. این سلولها به صورت معمول همواره در حال ساخت استخوان هستند و چون از سوی دیگر استئوکلاستها نیز همیشه فعالند برآیند فعالیت این دو نوع سلول بازسازی مداوم استخوان است.
سلولشناسی
سلولهایی چندضلعی با آنزیم فسفاتاز قلیایی فراوان و هستهای که در خارج از مرکز سلول قرار دارد. این سلولها در محلی که فعالیت استخوانسازی زیاد است فراواناند و دارای شبکه آندوپلاسمی ناصاف و دستگاه گلژی هستند. این دو ارگان نشان دهنده فعالیتهای ترشحیاند، به همین دلیل حبابهای ترشحی بسیاری در این سلولها دیده میشود.
هنگام فعالیت، تعدادی از استئوبلاستها به صورت سلولهای اجدادی استخوان ذخیره میشوند. اینها با وجود آنزیم فسفاتاز قلیایی، قادرند ماده زمینهای بسازند و به همین دلیل سلولهای سازنده خوانده میشوند. این سلولها تحت تأثیر برخی عوامل مانند هورمون پاراتیروئید فعالیت بیشتری مییابند یا برعکس.
منشا
استئوبلاست ها اصلی ترین سلول استخوان هستند. استئوبلاستها از سلولهای بنیادی مزانشیمی (MSC) متمایز می شوند. MSC باعث ایجاد استئوبلاست ،سلول چربی و میوسیت و انواع خاص دیگری می شود. مقدار استئوبلاست به طور معکوس متناسب با marrow adipocytes است که شاملmarrow adipose tissue (MAT) است. استئوبلاست ها به تعداد زیاد در پریوستوم (لایه نازک بافت همبند در سطح بیرونی استخوان ها) و در اندوستوم یافت می شوند.
به طور معمول ، تقریباً تمام ماتریس استخوان ، در مهره داران هوازی ، توسط استئوبلاست ها معدنی می شوند. قبل از معدنی شدن ماتریس آلی ، به آن استئوئید گفته می شود. استئوبلاستهایی که در ماتریس دفن شده اند به استئوسیت تبدیل می شوند. استئوسیتها عملکردهای مهمی در نگهداری اسکلت دارند. در حین تشکیل استخوان ، لایه سطحی استئوبلاستها از سلولهای کوبوئیدی تشکیل شده است که به آنها استئوبلاست فعال گفته می شود.
استخوان سازی
فاکتورهای اصلی رشد در تمایز استخوانی شامل پروتئین های مورفوژنتیک استخوان (BMP) است که تا حد زیادی در آن تمایز سلولهای غضروفی رخ می دهد و مکانهایی بین استخوان ها باقی می ماند. سیستم جایگزینی غضروف توسط استخوان دارای سیستم نظارتی پیچیده ای است. BMP2 همچنین الگوی اولیه اسکلت را تنظیم می کند.
فاکتور رشد بتا (TGF-β) در تمایز غضروف ، که به طور کلی پیش از تشکیل استخوان انجام می شود، بسیار مهم است. یک خانواده مهم دیگر از عوامل مهم تنظیم کننده فاکتورهای رشد فیبروبلاست (FGF) هستند که تعیین می کنند که عناصر اسکلتی در رابطه با پوست در کجا رخ می دهد.
هورمونهای استروئیدی و پروتئینی
بسیاری از سیستم های نظارتی دیگر در تبدیل غضروف به استخوان و نگهداری استخوان نقش دارند. تنظیم کننده هورمونی مخصوصاً مهم استخوان ، هورمون پاراتیروئید (PTH) است. هورمون پاراتیروئید پروتئینی است که توسط غده پاراتیروئید تحت کنترل فعالیت کلسیم خون ساخته می شود.
PTH همچنین عملکردهای مهم سیستمیکی دارد ، از جمله اینکه نگه داشتن غلظت کلسیم خون. تحریک PTH فعالیت استئوبلاست را افزایش می دهد ، PTH در غلظت های بالاتر باعث تخریب ماتریس استخوان می شود.