نوکلئوتید

نوکلئوتیدها (Nucleotide) مولکول‌های ترکیب‌های آلی (ارگانیک) هستند که مونومر (تکپار) و یا پیش‌واحد اسیدهای نوکلئیک به حساب می‌آیند مانند؛ (دی‌ان‌ای DNA) (اسید دئوکسی ریبونوکلئیک)، و (آران‌ای RNA) (اسید ریبونوکلئیک).

بلوک‌هایی که ساختمان اسیدهای نوکلئیک را می‌سازند؛ همان نوکلئوتیدها، خود از یک باز نیتروژنی، یک قند پنج کربنی؛ (ریبوز یا دئوکسی‌ریبوز)، و دست کم یک گروه فسفات تشکیل شده‌اند؛ بنابراین: نوکلئوتید از یک نوکلئوزید + یک گروه فسفات به‌دست می‌آید.

ساختمان

نوکلئوتید: ترکیب قند، فسفات و باز آلی

نوکلئوتید ترکیبی متشکل از یک قند ۵-کربنی (ریبوز یا داکسی ریبوز) اسید فسفریک (فسفات) و یکی از بازهای آلی پورین (آدنین، گوانین) یا پیریمیدین (سیتوزین، تیمین، یوراسیل) است. اغلب نوکلئوتید را نوکلئوزید فسفات می‌گویند. نوکلئوتیدها به دلیل داشتن اسید فسفریک ترکیبی اسیدی هستند.

✔ داکسی یا دئوکسی به معنای فقدان وجود یک اکسیژن‌است.

=== نوکلئوزید:عامل دی ان ای که از سه قسمت قند 5 کربنه و باز الی تشکیل شده است .

پیوند فسفو دی استر

با توجه به اینکه یون فسفات می‌تواند هم به کربن ۳ و هم به کربن۵ متصل شود، دو نوکلئوتید از طریق یک پیوند فسفو دی استر بهم متصل می‌شوند. به این صورت که گروه هیدروکسیل یک نوکلئوتید با گروه فسفات نوکلئوتید دیگر واکنش داده و پیوند فسفودی استر را بوجود می‌آورد. از آنجایی که پیوند فسفودی استر، کربن‌های۳ و۵ دو قند مجاور را بهم متصل می‌کند، این پیوند را پیوند۵-۳ فسفودی استر نیز می‌نامند. یک زنجیره در اثر اتصال پشت سر هم تعدادی۲-دزوکسی ریبونوکلئوتید به‌وسیلهٔ پیوندهای دزوکسی ریبونوکلئوتید تشکیل می‌شود

جهت نوکلئوتیدها

تمامی نوکلئوتیدها در یک زنجیرهٔ پلی نوکلئوتیدی دارای جهت یکسان هستند. به این صورت که نوکلئوتید انتهایی در یک سمت زنجیره دارای یک گروه۵ آزاد و نوکلئوتید انتهایی در سمت دیگر زنجیره دارای یک گروه۳ آزاد است؛ بنابراین زنجیرهٔ پلی نوکلئوتیدی دارای جهت بوده و این جهت را به صورت۵—>۳ نشان می‌دهند؛ بنابراین اگر در نوکلئوتید ابتدایی کربن۵ در بالای حلقهٔ پنتوز و کربن۳ در زیر آن باشد، در تمامی نوکلئوتیدهای بعدی زنجیره کربن ۵ در بالای حلقهٔ پنتوز جای خواهد داشت.