اپیدرم

اپیدرم

سطحی ­ترین لایه پوست اپیدرم می­ باشد که خود از لایه­ های مختلفی تشکیل شده است.عمقی­ ترین لایه اپیدرم، لایه بازال نام دارد که در واقع محل زایش سلول­ های پوستی می­ باشد. به همین دلیل آن را زایا نیز می ­نامند. سلول­ های پوستی لایه زایای اپیدرم (کراتینوسیت­  ها) از طریق تقسیم سلولی ظرف مدت یک روز زاییده شده و به یک لایه بالاتر منتقل می­ شود. اپیدرم به عنوان خارجی ترین لایه پوست  از پنج لایه تشکیل شده است.

1- لایه شاخی(اِستراتوم کورنئوم) به خارجی‌ترین لایه سطح روپوست (اِپیدِرمیس)  در پوست انسان گفته می‌شود. لایه‌ای که بطور مکانیکی در تماس مداوم با دنیای اطراف است و اجسام و اشیاء مختلف با آن اصطکاک ایجاد می‌کنند و مملو از سلول های مرده و فاقد هسته و اندامک‌ یاخته‌ای(اُرگانل) است. شکل و ساختار این لایه٬ پوست را از عفونت، تبخیر سریع آب سطحی و آسیب‌های مداوم مکانیکی-شیمیایی درامان نگه‌می‌دارد. واژه شاخی از آن‌جا آمده که پس‌از کشف کراتین در شاخ حیوانات توسط دانشمندان٬ وجود چنین حجم کراتین در بیرونی‌ترین لایه پوست باعث شد که اصطلاح لایه شاخی را همواره برای خود نگه دارد.

2- لایه شفاف LUSIDUM یا لایه روشن اپیدرم پوست، طبقه­ ای است که سلول های آن کراتینه و هسته سلول­ های آن، متلاشی شده است. گاهی قطرات مواد روغنی در داخل این لایه سلولی دیده می­ شود که این امر می­ تواند ناشی از متلاشی شدن لیزوزوم­ ها باشد. لایه شفاف عموما در نقاطی از پوست بدن که ضخامت بالایی دارند، مثل کف دست­ها و کف پاها، مشاهده می­ شود.

3- لایه دانه دار یا GRANULAR، این دانه ها حاوی گلیکوزآمینوگلیکان و فسفولیپید است که مانع از نفوذ عوامل بیگانه می شود.

4- لایه سنگفرشی SQUAMOUS، سلول ها در این لایه لانگرهانس نام دارد و نقش دفاعی دارند. سلول­های لانگرهانس مربوط به سیستم ایمنی پوست هستند. بنابراین در اثر تهاجم پرتوهای فرابنفش خورشید اولین سلول­ هایی هستند که مورد حمله قرار گرفته و آسیب می­ بینند. به همین علت، محافظت از سلول­های لانگرهانس بسیار حائز اهمیت است.

5-لایه بازال یا ژرمیناتیو، سلول های این لایه شامل ملانوسیت ها (سازنده رنگدانه پوست)، کراتینوسیت ها (که در شاخی شدن پوست نقش دارند) و سلول های مرکل (مسئول حس لامسه) می باشند.

پدیده کراتینیزاسیون یا شاخی شدن

سلول های شاخی شونده یا کراتینوسیت های اپیدرم در روند بلوغ، شاخی می شوند. بدین ترتیب که سلول های سطح پوست از بین رفته و سلول­های عمقی تکثیر می­ یابند و از عمق به سطح می­ آیند (ملانوسیت­ها شاخی نمی­ شوند). سلول­ های جدید که از عمق به سطح می­ آیند کراتین می­ سازند تا تمام سلول و سیتوپلاسم را فراگیرد. بنابراین لایه لایه بودن اپیدرم به دلیل بلوغ سلولی، پدیده تمایز و مراحل مختلف پدیده تکثیر می باشد.

منبع: https://kimiakalarazi.com/977-2/